Wat dragen vrijzinnige voorgangers in de kerk? In deze serie vertellen predikanten over hun kledingkeuze. Monica Schwarz wist precies wat ze wilde dragen, maar het was nog een hele zoektocht om dat te realiseren.
Waarom draag jij een liturgisch gewaad?
Toen ik predikant werd, wist ik al meteen dat ik een liturgisch gewaad wilde dragen. Dat is iets anders dan een toga. Ik houd van symboliek en zo’n gewaad met de kleuren en symbolen spreekt mij aan.
Voor mij is schoonheid iets belangrijks: kunst laat ons iets ervaren dat boven ons uitstijgt. Bovendien geeft zo’n gewaad ook aan dat je in een bepaalde rol bent. Ik sta daar wel als Monica – maar ook in een bepaalde rol. Ik sta niet boven de anderen, maar krijg een bepaalde taak en dat gewaad maakt dat zichtbaar.
Tenslotte was het ook praktisch: je hoeft niet steeds te bedenken wat je aan moet trekken. En ik had kleine kinderen en die konden tijdens één ontbijt mijn zondagse kleren vies maken.
Wat voor gewaad draag jij? Wat is daar zo bijzonder aan?
Mijn liturgische gewaad is wit: de kleur van het Licht. Daarop droeg ik eerst stola’s, maar ik voelde me daar steeds minder prettig bij. Want stola’s horen bij de rol van de priester en ik merk dat ik minder affiniteit krijg met de institutionele kant van de kerk en meer en meer affiniteit met de kerk als geloofsgemeenschap. Dat is de meer monastieke kant.
Ik had een afbeelding gevonden van kloosterzusters met een soort ‘schort’ en ik wilde zoiets gaan dragen. Ik ging bij winkels voor liturgische gewaden op zoek, maar het personeel werd wanhopig van mij, want wat ik wilde bestond niet. Dus toen bedacht ik dat ik het zelf wilde maken. Ik ging naar een katholieke kleermaakster die liturgische gewaden maakte. Zij wilde meedenken en zij zag mijn plaatje en zei: maar dat is een scapulier! Wat ik wilde bestond dus – én ik kon ze zelf maken.
Ik koos voor de symboliek van een boom, een levensboom. Ik heb iets met bomen en had tijdens een van mijn studieverloven een serie kunstwerken gemaakt van bomen die ik verbond met de verschillende tijden van het kerkelijk jaar en met de verschillende fasen van een mensenleven.
Bijvoorbeeld: in Advent stille verwachting, met Kerst een kwetsbaar nieuw begin, de 40 dagentijd als staan in de storm, met Pasen overvloed aan bloesem. Afbeeldingen daarvan zijn hier te zien.
Dit heb ik uitgewerkt op de scapuliers: steeds dezelfde boom, maar toch ook heel anders.
Soms draag ik nu mijn liturgische gewaad er niet onder: als ik voorga in een kleine huiskamergemeente, of als ik voorga samen met een kerkelijk werkster die geen liturgisch gewaad draagt of als het heel erg warm is. Maar mijn scapulier draag ik altijd. En daaronder dan kleren in de liturgische kleur: paars in Advent, groen in de zomertijd etc.
Naast dat liturgische gewaad heb ik ook speciale ‘preekoorbellen’. Ik draag altijd oorbellen en toen ik net predikant was, was ik aan het worstelen wat passend was: kleine knopjes? Maar ik droeg altijd lange opvallende oorbellen. Ook hier wilde ik graag iets doen met symboliek en ineens wist ik het: ik wilde Taizékruisjes dragen. Want Taizé is een bijzondere bron van inspiratie voor mij en ik houd van het Taizékruis dat vooral ook een vogel is, een vogel die naar beneden vliegt. Voor mij staat het symbool voor Pinksteren, van Gods Geest die bij mensen wil wonen. Dus in Taizé heb ik de broeders gevraagd of zij deze vogels in de kleuren van het kerkelijk jaar voor mij wilden maken. En zo draag ik ze, passend bij de kleur van het scapulier.
Wat voor reacties krijg jij op je gewaad?
Sommige mensen worden heel blij van de Taizékruisjes, anderen reageren op de boom, weer anderen op de kleuren en sommigen mensen vinden het zo mooi dat alles bij elkaar past (ik heb zelfs mapomslagen genaaid met hetzelfde motief en een handtas in de passende kleur).
Wat zou jij collega’s willen meegeven die worstelen met het wel of niet dragen van een gewaad?
Het is belangrijk dat je doet wat bij jou past. Want je moet die rol van voorganger kunnen invullen op jouw eigen manier: dan is het echt.
Lees ook:
‘De toga zit mij ruim en passend’
‘Mijn kleren leiden toe naar waar het om gaat’