Voorganger Roos van Doorn draagt tijdens vieringen een speciale stola, in bonte kleuren en met allerlei symbolen erop. Waarom heeft zij voor dit liturgische kledingstuk gekozen? ‘Als ik hem draag, ga ik er meteen langzamer door lopen.’
Wat voor speciale kleren draag jij tijdens een viering?
Ik draag een stola over mijn eigen kleding heen. Ik draag hem omdat ik hem mooi vind, maar de stola helpt me ook om in mijn rol als voorganger te stappen. Het herinnert mij aan alles van waaruit ik mijn werk doe. Het geeft me een soort bedding, een bemoediging om mijn plek voor dit uur in te nemen.
Grappig neveneffect is dat ik er meteen langzamer door ga lopen en daardoor meer in aanwezigheid in mijn eigen lijf kan zakken.
Door de stola kunnen de mensen ook duidelijk zien wat mijn functie is.
Het idee van een kleurrijke, liturgische stola, heb ik opgedaan tijdens mijn stageperiode bij de Unitarian Universalists in Kalamazoo in de Verenigde Staten. Daar dragen voorgangers stola’s in allerlei stijlen. Ze hebben er vaak meerdere, over het algemeen niet in de kleuren van het kerkelijk jaar.
Aan het begin van mijn werk als voorganger heb ik een aantal opties overwogen. Ik voelde mijzelf in een zwarte toga met een wit befje teveel lijken op een rechtsgeleerde, dat is niet wat ik op zo’n moment uit wil stralen. Een lichtgekleurde gebedsmantel leek dit te ondervangen en ik vind dat zelf ook altijd mooi en rustig om naar te kijken. Maar uiteindelijk viel ik in Amerika voor de combinatie van je eigen kleren plus stola omdat het een mooie tussenweg is: de stola verwijst naar je liturgische functie, die verwijst naar het heilige, en dat doe je op basis van je gewone mens zijn: in je eigen kleren.
Overigens draag ik wel altijd dezelfde ‘gewone kleren’ eronder. Het is een keurig pak. Daardoor hoeft nooit iemand te bedenken: wat zou ze vandaag weer aanhebben? Daar gaat het namelijk tijdens dat uur even niet om.
Toen ik dit in het begin nog niet had, kreeg ik wel eens complimenten over een jurk die ik droeg of dat mijn schoenen zo mooi bij de rest van mijn kleren pasten. Dat vond ik ongemakkelijk, het zou eigenlijk niet moeten gaan over wat ik die dag heb aangetrokken.
Ik begrijp overigens wel dat mensen het fijn vinden om te kijken naar iemand die kleren aan heeft die schoon zijn en goed zitten. Je zit er vanuit de zaal toch een uur tegenaan te kijken.
Je kleren zouden in het beste geval niet afleiden, maar tóeleiden naar waar het omgaat, wat mij betreft. Ik hoop dat de stola dat doet, niet alleen voor mijzelf, maar ook voor de mensen in de zaal.
Kun je iets meer vertellen over de kleuren en afbeeldingen op je stola?
Ik heb mijn stola laten maken door Anne Marie van der Wilt. Zij is theologe en beeldend kunstenaar. Ik heb met haar een uitgebreid gesprek gehad over wat mijn inspiratiebronnen in mijn werk zijn en we hebben samen gesproken over hoe je die zou kunnen verbeelden. Dat was ontzettend leuk om te doen.
Uiteindelijk zijn we uitgekomen bij het beeld van een boom. Daarin kun je de boom aan waterstromen uit de psalm één uit de Bijbel zien, maar de boom is ook in andere religieuze tradities een belangrijk beeld voor de verbinding tussen hemel en aarde. De boom representeert ook de natuur, voor mij een belangrijke vindplaats van inspiratie en verbondenheid met het Leven. De blaadjes van de boom hebben allerlei kleuren en vormen die verwijzen naar de verschillende wijsheidstradities, levensfilosofieën en vormen van spiritualiteit waar ik uit put. Op de blaadjes staan woorden geborduurd die je alleen ziet, als je heel dichtbij staat, bijvoorbeeld pneuma, anam cara, maïtri, kama, ruach, la loba.
Er zijn ook blaadjes gescheurd omdat niet alles in het leven mooi en fijn is. Rechts onder staat geborduurd: heb lief met heel je hart, heel je ziel, heel je verstand, en heel je kracht.
Naar Unitarian Universalistisch voorbeeld heb ik gekozen voor bonte kleuren. Op zeker moment vond ik het bij uitvaarten soms een beetje té bont. Toen heb ik er nog één laten maken met gedektere kleuren en een iets andere symboliek. Het is dezelfde boom, maar dan op één helft zonder blaadjes en op één helft met blaadjes, die deels gescheurd zijn en loslaten. Dit symboliseert transformatie; de overgang van de zichtbare naar de onzichtbare wereld, en de momenten waarop het leven verscheurd kan voelen.
Kun jij nog zonder de stola?
Ik zou niet zonder willen. Het helpt mij en ik word er elke keer weer blij van als ik hem om doe. Overigens had ik bij één viering per ongeluk vergeten mijn stola om te doen. Dat bleek ook prima te gaan .
Wat zou jij collega’s willen meegeven die worstelen met het wel of niet dragen van speciale, liturgische kleren?
Kies wat je uit wilt stralen en welke kleding dat ondersteunt. Kies symboliek die bij jezelf resoneert, waardoor je zelf in verbinding komt met het heilige. Iets waarin je jezelf prettig voelt en wat voor mensen fijn is om naar te kijken.
Roos van Doorn is voorganger bij Vrijzinnigen Bennekom