Voor hoogleraar Christa Anbeek staat de rommeligheid van het geleefde leven altijd voorop. Eerst deel je verhalen en ben je samen stil. Dan pas ga je onderzoeken welke inzichten je een stap verder zouden kunnen helpen. Wat zou zij kinderen willen meegeven? ’Ik hoop dat kinderen een open hart houden, voor zichzelf, voor anderen om hen heen, voor de natuur. Dat ze blijven zien dat die diversiteit een rijk geheel vormt. En dat ze tegelijkertijd ontdekken dat ze daar invloed op kunnen uitoefenen en dat het verschil uitmaakt of je het een of het ander doet.’
Waar kunnen kinderen dat leren?
‘Dat kan op heel veel plekken geoefend worden. Ik heb me in mijn werk lang beziggehouden met individuele ervaringen van ontregeling. Ik maakte in mijn eigen leven een aantal ingrijpende gebeurtenissen van nabij mee en wilde weten: wat is er nodig om vanuit die gekwetstheid weer op te kunnen staan? In onze samenleving ligt de focus daarbij heel erg op het individu en op de veerkracht van het individu.
Maar toen ontmoette ik Ada de Jong, die haar hele gezin voor haar ogen verloor in de bergen. En toen we samen het boek De berg van de ziel schreven, ontdekten we dat een ingrijpende gebeurtenis eigenlijk nooit alleen een individuele ervaring is. Ze treft ook altijd een grotere groep: ouders, broers en zussen, vrienden. Ada’s kinderen zaten op school, haar man was huisarts. Die hele brede omgeving wordt ook getroffen.
Ik ben gaandeweg steeds meer gaan zien dat veerkracht mede afhankelijk is van de relaties waarin je bent ingebed, of waarin je ingebed kan raken. Zijn er gemeenschappen waar je gekend, gehoord en gezien wordt? Zijn er groepen die het met je uithouden in je verdriet en verlies? Die samen met jou willen verder trekken?
Die zijn er meer dan je denkt en soms ook waar je ze niet direct verwacht. Op het schoolplein, waar ouders elkaars kinderen opvangen. Op de kinderopvang waar betrokken verzorgers van kinderen houden. In de straat: toen mijn kleinzoon een ernstig verkeersongeluk kreeg, schoot de hele straat te hulp. De een belde de ambulance, de ander zorgde dat het gebroken been goed werd verzorgd, de derde zorgde voor zijn broertje. Als je dat zou moeten organiseren, had je er nog een hele klus aan gehad, maar door de heftigheid van de gebeurtenis ontstond het spontaan.
Ik noem die plekken: gemeenschappen met een hart. Verborgen kostbaarheden, waar mensen in zelfloosheid uitreiken naar een ander in ontregeling. Ik weet wel dat gemeenschappen ook nare kanten kunnen hebben. Veel gemeenschappen vormen zich door anderen buiten te sluiten. Op het schoolplein wordt ook gepest. Dat loopt dwars door elkaar heen, maar een gemeenschap met een hart kan dat eigenlijk niet doen. Daar is iedereen welkom.
Zo’n hart is soms heel alledaags. Mijn kleinkinderen zitten op Kindergemeenschap De Werkplaats. Onderdeel van de school zijn ook een bosrand en een dierenboerderij. Ik merk daar hoe de liefde voor kinderen veel breder is dan alleen de liefde van ouders en opa’s en oma’s. Maar ook daar zoeken ze voortdurend: hoe kunnen we dit het beste vormgeven?
Lees het vervolg van het interview op Zininopvoeding.nl
Interview: Marijke Verduijn
Foto: Arco Krijgsman