Net als vele anderen worstelt ook dominee Joas van der Schoot met het geweld in Israël en Gaza. Hij vraagt zich af: hoe verhouden we ons tot dat geweld? Kiezen we partij? En is een oplossing mogelijk?
Hij schreef onderstaand opiniestuk, dat ook in dagblad Trouw is gepubliceerd:
Gezocht: een beloofd land voor Joden én Palestijnen
Als christen voel ik mij verbonden met het Bijbelse en het hedendaagse Israël. Ik bewonder de spirituele rijkdom en de eigenzinnigheid van de joodse religieuze traditie en de Joodse cultuur. Het Joodse volk ontdekte in de woestijn een nieuwe spiritualiteit, een nieuwe omgang met God, met het mysterie van het leven zelf. Een spiritualiteit van de ethiek, van leven met elkaar, van zoeken naar het beloofde land van vrede en recht, van de Thora tot de kibboets.
Christenen hebben een ingewikkelde relatie met het Joodse volk. Een in de kerkgeschiedenis relatief jonge bewondering en liefde gaan vergezeld van een diep schuldgevoel over onze misdaden uit het verleden. Eeuwenlang zijn Joden door christenen gemarginaliseerd, gediscrimineerd, vervolgd en vermoord. Ongevraagde, overmatige liefde van christenen voor Israël kan daardoor ook beklemmend zijn. Als een gewelddadige man die zijn ex blijft lastigvallen met bloemen en liefdesbrieven.
Telkens wanneer het conflict tussen Israël en de Palestijnen oplaait wordt die ingewikkelde, diepe verbondenheid van christenen met Israël pijnlijk bevraagd. Er heerst in de kerk een grote verlegenheid om iets zinnigs te zeggen over de gebeurtenissen in Israël en Palestina, onder kerkleiders, voorgangers en gemeenteleden. Wat betekent het bij zoveel oorlogsgeweld om een vriend van Israël te zijn?
Op zaterdag 7 oktober pleegde terreurbeweging Hamas onbeschrijfelijke misdaden tegen Israëlische burgers. Deze verschrikkelijke terreur schokt ons diep. Het geweld valt op geen enkele manier te rechtvaardigen. Het is onbegrijpelijk dat sommigen feestvierden op straat. Pro-Palestijnse activisten die deze massamoord onbesproken laten, of zelfs rechtvaardigen als een legitieme daad van verzet, verdedigen wat onverdedigbaar is.
Evenmin begrijp ik degenen, waaronder veel christenen, die elk gelegd verband tussen Hamas en de onderdrukking van de Palestijnen op hoge toon veroordelen als het goedpraten van terreur. Ik heb moeite met die morele verontwaardiging, juist ook vanuit mijn bewondering voor de hartstocht voor recht en vrede die de joodse traditie doordrenkt. Die verontwaardiging klinkt misschien stoer, maar het is gemakzuchtig en uiteindelijk laf om jezelf in te graven in een morele superioriteit van goed tegen kwaad. De misdaden van Hamas zijn op geen enkele manier te rechtvaardigen, maar die misdaden vinden niet plaats in een vacuüm.
Hoe graag we dat misschien willen, we kunnen deze terreur niet los zien van de lange cyclus van geweld, waarin hevige Palestijnse geweldsuitbarstingen en de dodelijke wurggreep van het oppermachtige Israëlische leger elkaar voeden en in stand houden. De laatste geweldsuitbarsting van Hamas schokt ons in zijn openlijke kwaadaardigheid, maar staat niet los van de minder luidruchtige en opvallende onderdrukking van de Palestijnen door Israël, de duizenden gedode Palestijnen in de afgelopen vijftien jaar, het verjagen van mensen uit hun huizen, de kruipende annexatie van de Westelijke Jordaanoever.
Ook nu heeft Israël in de Gazastrook al duizenden onschuldigen gedood, die niets te maken hebben met de misdaden van Hamas. We kunnen ons in bochten wringen om de doden goed te praten als ‘bijkomende schade’. We kunnen roepen dat Hamas Israël geen andere keuze laat dan Gaza platbombarderen. Maar voor de slachtoffers maakt het bitter weinig uit of de dood komt door een kogel van Hamas, een Israëlische F-16, of het uitvallen van de stroom in een ziekenhuis. Rechtvaardigt het ene kwaad het andere?
Het conflict tussen Israël en de Palestijnen is complex. Eén ding is duidelijk: beide partijen begaan over en weer gruwelijkheden. Veel Europeanen, Amerikanen en Israëliërs lijken te denken dat terroristisch geweld ons ontslaat van onze eigen morele verplichtingen, of het nu gaat om de roekeloze oorlogen na 9/11 of de onderdrukking van de Palestijnen. We doen alsof er geen keuze is, maar er is altijd een keuze.
Terreur is nooit te rechtvaardigen, maar heeft wel altijd een context. Het geweld in Israël en de Palestijnse gebieden is daarop geen uitzondering. Het nieuwe geweld heeft de illusie doorgeprikt dat Israël de situatie beetje voor beetje kan blijven escaleren en controleren. Zolang de bezetting en onderdrukking doorzetten, zal de Palestijnse steun voor Hamas groeien. Nu keihard terugslaan in Gaza bevredigt de wraakzucht, maar neemt de diepere oorzaken van de terreur niet weg.
De vrede tussen Israël en zijn buurlanden laat zien dat de cyclus van haat kan worden doorbroken. Maar uiteindelijk kan vrede alleen beginnen bij een nieuwe Israëlische politiek van recht en verzoening, een nieuw zoeken naar het beloofde land voor Joden én Palestijnen. Alleen zo is Hamas werkelijk te verslaan. Wie dat niet wil horen, maar zich verschanst in zijn morele superioriteit, kan zichzelf een vriend van Israël noemen, maar doet meer kwaad dan goed. Een goede vriend moet ook een eerlijke vriend zijn.
Joas van der Schoot
Voorganger van de hervormde gemeente Haastrecht en van Maaskant Open Grenzen