De zon schijnt. Het is nu echt zomers weer. Dat roept bij mij meteen een vraag op: hoe warm was het eigenlijk in de verhalen uit de Bijbel? Scheen het zonnetje aangenaam op Jezus’ gezicht toen hij de bergrede uitsprak? Was het voor Mozes zweten geblazen in de Sinai-woestijn?
Wie aan Israël denkt, ziet waarschijnlijk een ruig en uitgestrekte woestijnlandschap voor zich, met rotsige bergen waar enkele vijgenbomen op groeien. Dat beeld klopt grotendeels, want in de afgelopen eeuwen heeft de verwoestijning van het land steeds grotere vormen aangenomen. Bossen werden gekapt, landbouwgrond raakte uitgeput. Het resultaat mag bekend zijn: de grond werd armer en kaler.
Uit studies blijkt dat Israël in de tijd van Jezus een stuk groener was. De joodse schrijver Flavius Josephus schreef in de eerste eeuw: ‘De natuur is er wonderlijk en schoon; de grond is er zo vruchtbaar dat allerlei soorten bomen er kunnen groeien.’
De temperaturen waren er ook een stuk koeler dan nu: in de zomer werd het hooguit dertig graden, maar het voelde er aangenamer vanwege de verkoelende wind. In de winter daalde de temperatuur, maar niet zo erg als in de Nederlandse winters. In de zomermaanden regende het er af en toe. In de andere maanden was het ronduit nat. In het noorden van het land viel meer regen dan in Nederland gebruikelijk is. Hoe zuidelijker, hoe droger het werd, maar de belangrijkste plaatsen uit de Bijbel (Jeruzalem, Bethlehem, Nazareth) lagen allemaal in een groene strook waar veel landbouw werd bedreven.
Dit is meer dan alleen maar leuke achtergrondinformatie. Het bepaalt namelijk het beeld dat de bijbelverhalen bij ons oproept. Want als ik aan de intocht van Jezus denk (het verhaal van Palmpasen waarin Jezus op een ezel Jeruzalem inrijdt), dan zag ik altijd een dor landschap voor me. Veel zand, kale bergen en hier en daar wat palmbomen. De mensen trokken bladeren uit die bomen en zwaaiden ermee. En de mensen zelf? Die hadden het warm.
Dat beeld klopt waarschijnlijk niet. De kans is groter dat Jezus op die ezel door een groen landschap reed. De mensen die hem volgden, plukten af en toe wat vruchten uit de bomen – dadels, granaatappels, sinaasappels – en misschien zeiden ze tegen elkaar: ‘Koud windje.’
Het kan ook zijn dat de mensen naar de palmbladeren grepen omdat het opeens keihard ging regenen. In het bijbelverhaal staat ook dat mensen de palmbladeren en ook mantels op de grond legden. Misschien omdat de weg modderig was vanwege de neerslag. Op die manier werd de mantel van Jezus niet modderig.
Kortom: als we de verhalen uit de Bijbel lezen, creëren we in ons hoofd een beeld van het verhaal. Dat is niet altijd een correct beeld. Niet alleen wat betreft het weer, maar ook bijvoorbeeld als het gaat om de kleding, haardracht, het eten en ga zo maar door. We projecteren al snel onze eigen aannames op de verhalen. Dat is natuurlijk helemaal niet erg, maar het is wel leuk om af en toe eens kritisch naar die beelden te kijken.
Dus als u deze zomer lekker in de zon zit, kunt u nog eens nadenken over al die bijbelverhalen waarin het waarschijnlijk een stuk koeler was.
Erik Jan Tillema
Beleidssecretaris van de VVP Nederland