Steeds minder mensen gaan op zondagochtend naar de kerk. De kerk wordt ook wel het huis van God genoemd, maar zou de Ene zich er nog thuis voelen? Nel Verburg vraagt het zich af, maar komt met een verrassend antwoord.
‘De vreugde voert ons naar dit huis’ klinkt het op zondagmorgen aan het begin van een dienst. Lied 280 begint opgewekt, maar het eindigt met ‘dit huis slijt met ons aan de tijd’. En dat is waar. De vreugde voert steeds minder mensen aan, in elk geval niet meer naar de kerk. Veel van die gebouwen doen zondags de deuren wel open, maar vele plaatsen blijven onbezet. Tot verdriet van degenen die wel gekomen zijn.
De kerk wordt ook wel huis van God genoemd, maar zou de Ene zich er nog thuis voelen? Zijn aanwezigheid nog de moeite waard vinden, of bang zijn dakloos te raken? Eén op de vier Nederlandse gebedshuizen wordt niet langer gebruikt voor religieuze doeleinden. Dit blijkt uit een onderzoek van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) in 2020. Inmiddels zullen nog meer kerken een bibliotheek, brouwerij, dorpshuis of zorgcomplex geworden zijn. Waar is er dan nog plaats voor de Eeuwige? Is Zijn huis een lege huls geworden? Een bouwval die op instorten staat?
Met het spreekwoord ‘oost west, thuis best’, wordt bedoeld dat het nergens zo fijn is als in je eigen huis. Net zoals de uitdrukking ‘zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens’. Thuis betekent: veilig, vertrouwd, warm. Was dat maar altijd waar. Er zijn ook huizen waarin gezwegen wordt, geschreeuwd, gehuild, geslagen en misbruikt. En dat hangt niet af van de WOZ-waarde. In een flatje driehoog-achter kan het beter toeven zijn dan in een riante villa. Je veilig voelen hangt niet af van een gebouw, het meubilair, de hoeveelheid literatuur in de boekenkast.
Ook de Ene is niet aan een plaats gebonden, Hij is met mensen verbonden. De Ene is niet gehecht aan een gebouw, telt het aantal kerkgangers niet, let niet op de diepzinnigheid van de preek.
In het begin van de bijbel staat een verhaal over Jakob, de bedrieger. Op de vlucht voor zijn broer Ezau, slaapt hij ergens buiten met zijn hoofd op een steen. Dan droomt hij over een ladder tussen hemel en aarde. De Ene spreekt hem moed in. Als Jakob wakker wordt, noemt hij die plaats Bethel, huis van God. Een onherbergzaam oord, in niets gelijkend op onze mooie kerkgebouwen, maar toch: een huis van God. Degene die zich ‘Ik zal er zijn’ noemt. In de kou van het noorden en de warmte van het zuiden. Bij de opgang van de zon in het oosten en bij haar thuiskomst in het westen.
Nee, de Ene voelt zich thuis waar mensen omzien naar elkaar. En dat kan overal zijn. Het huis van God is daar waar mensen geraakt zijn door een visioen van een nieuwe wereld: mensen die geraakt zijn door de Geest en in beweging komen naar elkaar toe om het leven te delen, om samen die droom van een mooiere wereld te verwezenlijken.
Oost west – met de kerk gaat het niet al te best, maar wat ons rest….
Wat kunnen wij nog doen? Plaats maken. Wij zijn niet geroepen om een kerk in stand te houden, maar om zelf een Gods-huis worden. Want God woont waar we Hem toelaten.
Nel Verburg
Deze tekst verscheen eerder in VrijZinnig, het ledentijdschrift van de VVP Nederland