Het is misschien niet eens zo erg als het christendom sterft, denkt Dirk van de Glind. Want wat sterft, kan op een nieuwe, verrassende manier weer opstaan, net zoals Jezus.
Er zijn in de wereld grote spanningen en het donker van de dood lijkt vaak sterker dan het licht van het leven. Maar er is gezegd dat de dag aanbreekt wanneer we in het gelaat van de ander onze zus, onze broer herkennen en we opstaan om elkaar echt te ontmoeten.
De verhalen over en van Jezus van Nazaret zijn stuk voor stuk krachtige oproepen om op te staan uit vermeend of aangepraat onvermogen en te leven in liefde en menselijkheid. Zelf leefde hij zijn boodschap tot op het bot en was bereid de consequenties ervan te aanvaarden. En het wonder is dat hij, ook na zoveel eeuwen, mensen nog altijd in beweging zet. Hoe kan iemand beweren dat deze mens dood is? Hoe kan iemand denken dat hij níét is opgestaan?
Toch hebben de meeste kerken te maken met een snel afkalvend ledental. Fusies en veranderingen op het gebied van bestuur en exploitatie bieden vaak nog wel enig soelaas. Vernieuwingen in vieringen en in het benaderen van jongeren hebben hier en daar een voorlopig gunstig effect, maar alles bij elkaar lijkt het op dweilen met de kraan open. Manieren van geloven en kerkzijn die eeuwenlang hebben gewerkt, hebben onherroepelijk hun tijd gehad en lijken soms op sterven na dood.
Jezus zelf is er echter altijd van uitgegaan dat Liefde sterker is dan de dood. Als het christendom het aandurft om zich met vertrouwen over te geven aan de dood van wat voorbij is, zal het tot zijn verrassing en vreugde ontdekken dat de steen van een benauwende dogmatiek wordt weggerold van zijn graf, en er nieuw leven mogelijk is voorbij aan wat nu nog gedacht kan worden.
Jezus had het over de belegen wijn van overjarige overtuigingen en gebruiken die geen schade toebrengt aan de oude zakken van een reeds lang gevestigde structuur en kerkorde. Maar hij waarschuwde er ook voor dat de oude zakken de spanning van de jonge wijn maar moeilijk kunnen verdragen. De verfrissende wijn die hij zelf schonk is ondertussen te lang verpakt geweest in zakken die nu compleet zijn uitgedroogd en op barsten staan. En de overjarige wijn heeft een bitterzure smaak gekregen die dorstige zoekers naar zin en betekenis ervan weerhoudt er nog van te drinken. Met als resultaat dat het optreden van Jezus bij velen niet meer als bevrijdend overkomt. Dat zijn woorden vaak niet meer als betekenisvol worden verstaan. En dat is zónde.
Christelijk geloven bevindt zich op een breuklijn die tot een kloof zal worden tussen wat geweest is en wat zijn zal. Te lang is geprobeerd om oude wijnranken koste wat het kost in leven te houden. Dat kan op zichzelf lang goed gaan, maar het valt niet te verhinderen dat er door de jaren heen minder druiven aan groeien die ook nog eens kleiner zijn en van mindere kwaliteit. Een goede wijngaardenier durft daarom zijn snoeimes te hanteren en ruimte te scheppen voor nieuw leven met nieuwe mogelijkheden. Er zijn wijnranken die op sterven na dood zijn en dus geen gezonde druiven meer kunnen voortbrengen. Wie ze, misschien met pijn in het hart, durft weg te snoeien, zal ontdekken dat er nieuwe loten opschieten die een verrassende oogst beloven.
Jezus getuigde met zijn optreden indringend van zijn geloof dat er uit een gestorven graankorrel een vruchtdragende aar kan opschieten. Dat de dood nodig kan zijn om nieuw leven mogelijk te maken. Gelovigen van nu hoeven dan ook niet bang te zijn om de bakens van de gevestigde theologie en kerkorde radicaal te verzetten. De kerk mag in vertrouwen sterven, wetende dat er altijd weer jonge loten zullen opschieten die een rijke oogst en een verrassende wijn kunnen opleveren.
Op het leven!
Dirk van de Glind
Deze tekst is een bewerking van passages uit ‘Het lef om in liefde te leven, Jezus zonder vrome praatjes’ en ‘Waag te sterven, christendom, en geloof in je opstanding’ dat vanaf 21 april verkrijgbaar zal zijn.