Karl van Klaveren maakt zich zorgen. Juist in deze tijden van grote problemen hoort de kerk te spreken, maar hij hoort niets.
Je hoort steeds vaker dat de kerk onzichtbaar is. Hoe kan dat in deze moeilijke tijden waarin de problemen een bijna apocalyptische omvang aannemen? Is het de toenemende leegloop van de kerk? Is het defaitisme? Zijn de problemen te complex?
Laatst nog hoorde ik een dergelijk geluid. Iemand vroeg: ‘Waarom protesteert de kerk niet tegen de oorlog?’ Het stimuleerde me om op bezoek te gaan bij de kerkelijke vredesorganisatie PAX, waar weinig leek te worden ondernomen om de oorlog te stoppen. Door druk van onderaf lijkt deze vredesorganisatie nu serieuzer te overwegen om debatten te gaan organiseren in het land. Helemaal stil is het overigens niet. Want Kerk en Vrede, een andere kerkelijke vredesorganisatie, laat wel van zich horen.
Toch blijft het minimaal wat er gebeurt. Daarom begrijp ik het wel: die klacht dat de kerk wel erg stil is als het gaat om de crises van onze tijd. De laatste keer dat de kerk massaal in de benen kwam voor een maatschappelijke zaak was bij het kerkasiel in de Haagse Bethelkapel. Een veelbesproken ‘marathonviering’, nu vier jaar geleden, die uiteindelijk leidde tot een generaal pardon voor een groot aantal vluchtelingenkinderen.
Misschien is dit Haagse kerkelijk protest uit de winter van 2018/19 in combinatie met die klacht over de onzichtbaarheid van de kerk wel de reden waarom ik me steeds vaker geroepen voel om mijn mond open te doen inzake maatschappelijke kwesties. Ik ben op zich niet zo’n barricadefiguur. Maar als de huidige tijd geen tijd is om je als kerk of als predikant uit te spreken, welke tijd is dat dan wel? Het meest schrijnend vind ik dat het zo stil is rondom het klimaatdebat. Het lijkt wel alsof de urgentie ontbreekt. Bijna alle aandacht van de media gaat uit naar andere zaken.
Iemand die wel aandacht vraagt voor de politieke strijd voor de aarde is predikant Rozemarijn van ‘t Einde. Ze is gevangenispastor en was initiator van de Klimaatwake in Den Haag tijdens de formatie van het huidige kabinet. Ik leerde haar pas beter kennen door een inspirerend interview deze week in de Ongelooflijke Podcast over haar motivatie om als predikant burgerlijk verzet te plegen. Want dat doet ze: door met Extinction Rebellion snelwegen te blokkeren. Een grote kans dat ze binnenkort voor de twintigste keer in een politiecel zal belanden. ‘Nooit voelde ik me dichter bij God dan daar,’ zegt ze in de podcast.
Een andere predikant die burgerlijke ongehoorzaamheid ziet als een weg om aandacht te vragen voor de klimaatramp die ons wacht, is dominee Axel Wicke. Hij organiseert regelmatig zogenoemde liturgische straatblokkades. Hij en ook Rozemarijn zijn betrokken bij Christian Climate Action, de christelijke tak van Extinction Rebellion, vaak afgekort als XR.
Zelf ben ik nog niet zover. Ik vind het meer mijn rol om het debat te stimuleren. We moeten in elk geval goed nadenken over deze heikele kwesties. Want er hangt veel van af. Niets is dodelijker voor een goed debat dan polarisatie. Dan praat je niet meer met elkaar. Dan weet je al hoe het zit en denk je de waarheid in pacht te hebben. Ik heb dat zeker niet. Maar ik vind ook niet dat we er daarom maar over zouden moeten zwijgen.
Karl van Klaveren
Vrijzinnig predikant in Den Haag