Hoe serieus moet je het geloof eigenlijk nemen? En kun je het geloof ook als grap zien? Klaas Douwes laat zich verwarren door de zogenaamde parodiereligies.
In de VVP zul je niet snel een donderpreek of een stellig betoog horen. Een doorsnee vrijzinnige neemt het eigen geloof nu eenmaal met een korreltje zout – in de vrolijke zin van het woord.
door Klaas Douwes
Dit artikel verscheen ook in het blad VrijZinnig
Maar sommige geloofsbewegingen gaan nog een stap verder. Die nemen het geloof met zo’n grote korrel zout dat ze als parodiereligies worden bestempeld.
Pastafarianisme
De bekendste hedendaagse parodiereligie is ongetwijfeld de Kerk van het Vliegend Spaghettimonster, of ook wel pastafarianisme genoemd. Volgens deze religie is het heelal geschapen door het Vliegend Spaghettimonster. Het pastafarianisme neemt met humor het christelijke creationisme (het geloof in een zesdaagse schepping) op de hak en hekelt de bevoorrechte positie die kerken en gelovigen nog altijd hebben. De Kerk van het Vliegend Spaghettimonster is meerdere keren in het nieuws geweest omdat aanhangers met een beroep op de godsdienstvrijheid met een vergiet als religieus hoofddeksel op een officiële pasfoto wilden. Ondanks zijn bekendheid steekt het pastafarianisme bij sommige minder bekende parodiereligies wat flauw af.
Discordianisme
Neem bijvoorbeeld het discordianisme, dat ontstond in een dag en nacht geopend bowlingcentrum in het Californië van de late jaren vijftig. Op de drempel van de ‘sixties’ stichtten twee jonge twintigers daar tijdens het bowlen een godsdienst rond de klassieke Griekse godin Eris, de godin van de verwarring die met haar twistappel aan het begin stond van de Trojaanse oorlog. Een centrale opvatting van het discordianisme is dat alle orde in de wereld slechts een illusie is. Discordianisten prijzen chaos en wanorde en verzetten zich tegen de gevestigde orde en iedere vorm van bureaucratie. Binnen een paar jaar was het aantal aanhangers van het discordianisme bijna verdrievoudigd tot vijf en al snel volgde er een scheuring, wat overigens van harte werd aangemoedigd. Een ieder staat het bovendien vrij zichzelf uit te roepen tot discordianistische paus. De teksten en kunstwerken van discordianisten zijn moeilijk te doorgronden, maar dat inzicht wordt ook van niemand verwacht. De kunst is niet om het niet te begrijpen, maar om het niet te begrijpen zoals discordianisten het niet begrijpen. Lang leve Eris! Lang leve de verwarring!
Kerk van het SubGenie
Een derde parodiereligie die zich vrijwel onmogelijk laat samenvatten is de Kerk van het SubGenie. De mythologie van deze kerk is een volstrekt bizarre mix van onder meer complottheorieën, apocalyptiek, anarchisme, ufo’s, pseudowetenschap, een oppergod met de naam Jehovah 1 en een profetische figuur genaamd J.R. ‘Bob’ Dobbs. SubGenieën beschouwen zichzelf als een verder geëvolueerde mensensoort die afstamt van jeti’s (de mythische verschrikkelijke sneeuwmonsters in de Himalaya). Leden van de Kerk van het SubGenie hekelen consumentisme, wijzen alles af wat conventioneel is en hebben als levensdoel niet te hoeven werken voor geld. De Kerk van het SubGenie drenkt in een walm van psychedelica en niet geheel verrassend werd zij gesticht in de jaren zeventig.
Ongezouten ironie
De ironie van parodiereligies is dat er serieus veel tijd en energie in wordt gestoken. De term parodiereligie is dan misschien ook misleidend. In een ongewoon heldere tekst die is opgenomen in de ‘Historia Discordia’ antwoordt medestichter Malaclypse (de Jongere) op de vraag of discordianisten serieus zijn: ‘Als je het discordianisme begrijpt – dan zie je dat discordianisme het onderscheid tussen “serieus zijn” en “niet serieus zijn” absoluut vernietigt.’ Ik heb zo’n vermoeden dat wie geloven met een korreltje zout neemt, het pas echt ernstig neemt.