Eenzaamheid en onverschilligheid zijn twee kanten van dezelfde medaille, zo meent Karl van Klaveren in deze indringende column. Het is aan ons om beide uitersten te vermijden.
De crises lijken in onze tijd over elkaar heen te tuimelen. Al heb ik soms het idee dat het ook een kwestie van woorden is. Want er zijn talloze maatschappelijke problemen die je als ‘crisis’ zou kunnen typeren. Een daarvan is de eenzaamheid waarmee veel mensen kampen. Het is een fenomeen dat typisch lijkt voor onze westerse cultuur, die sterk is in individuele ontplooiing, maar gemakkelijk steken laat vallen als het gaat om saamhorigheid. De zonzijde van een cultuur heeft ook altijd een schaduwzijde. Dit is blijkbaar de onze. Een van onze donkere kanten.
Als kerk en maatschappij hebben we de opdracht om aan die saamhorigheid te werken, net zo goed overigens als aan individuele ontplooiing. Want als mensen lopen we op twee benen: ‘ik’ en ‘elkaar’. Zonder elkaar zouden we nooit onszelf kunnen vinden, en andersom: zonder mensen die zichzelf zijn wordt ‘elkaar’ een grijze massa zonder kleur. Dat is en blijft een spannende balansoefening.
In feite is de eenzaamheidscrisis van onze cultuur een zogenaamd ‘oeverprobleem’. Een rivier heeft twee tegenover elkaar liggende oevers nodig om te kunnen stromen. Het water moet niet over een van beide oevers heen gaan. Dat gebeurt in onze tijd als het ‘ik’ ontspoort in zelfzucht en onverschilligheid. Er dient een natuurlijke spanning tussen individualisme (de ene oever) en altruïsme (de andere oever) te zijn. We hoeven niet te kiezen. Als mens en als samenleving moeten we de balans tussen beide zien te bewaren. Dan stroomt de rivier die onze cultuur is, en die ons leven is, op natuurlijke wijze. Voor die uitdaging staan we. Ik wens ons daarbij veel inventiviteit en moed. Laten we ermee aan de slag gaan.
Karl van Klaveren
Predikant van de Houtrustkerk in Den Haag en de Adventskerk in Zoetermeer