Nu religie in onze samenleving niet langer in het verdomhoekje zit, is het belangrijk om op ontdekkingstocht te gaan en oude, klassieke opvattingen onder het stof vandaan te halen. Dat betoogde theologe Claartje Kruijff tijdens De Vrijzinnige Lezing.
Kruijff sprak op 21 maart haar lezing ‘De x-factor van de vrijzinnigheid. Vrijmoedig én ontvankelijk’ uit in een propvolle Geertekerk Utrecht. Zij is remonstrants predikant en schrijfster van verschillende boeken, zoals Een God die in mij gelooft: rust en richting in een wereld zonder zekerheid. In 2017 was zij verkozen tot Theoloog des Vaderlands.
In het begin van haar lezing focuste ze op de laatste ontwikkelingen in de samenleving. Ze constateerde dat zingeving weer hip en urgent is en dat zingevingsvragen aan de orde van de dag zijn. Met kwetsbare woorden zei ze: ‘Het lijkt wel alsof we zijn uitgeseculariseerd, uitgeïndividualiseerd, uitgerationaliseerd, maar ook ontworteld.’
De decennialange ontkerkelijking en negatieve houding ten opzichte van het geloof heeft er volgens haar voor gezorgd dat er iets verloren is gegaan. Ze citeerde zanger en dichter Nick Cave zegt: ‘De seculiere wereld heeft zijn belofte niet kunnen waarmaken. Religie ligt weer op tafel als een legitieme richtingaanwijzer in ons leven.’
‘Laat dat nou precies zijn wat ik zelf ook ervaar,’ aldus Kruijff. ‘Ik heb een geloofsleven nodig. Ik verlang er zelfs naar. Zonder was voor mij niet genoeg, daar kon ik niet mee verder. Het voelde voor mij als richtingloos en zwaar. Daar denk ik vaak aan als ik lees over de percentage burnouts en ook
depressies. We hebben massaal te lijden aan overbelaste geesten en lijven. Maar ook aan ondervoede zielen.’
Religie mag er dus weer zijn. Maar hoe? ‘De neiging in de vrijzinnigheid is om niet alleen van die dogmatische God van oudsher afstand te nemen maar ook van geloofswoorden uit het verleden. Terwijl ik denk dat daar juist iets zit waar we meer mee kunnen. Door woorden af te stoffen die voorzien zijn van een dikke dogmatische stoflaag en daar met nieuwe frisse ogen en taal ernaar te kijken met elkaar. Door nieuwe ruimte met elkaar te durven verkennen en openen.’
Met andere woorden: oude opvattingen opnieuw interpreteren. Kruijff wil op een ontvankelijke en vrijmoedige manier omgaan met klassieke thema’s. In de afgelopen jaren is er veel afgebroken. Nu is het tijd om weer iets op te bouwen. Als voorbeeld nam ze het woord ‘zonde’ dat in de afgelopen eeuwen voor veel mensen als zeer zwaar is ervaren. ‘Kan het woord zonde opnieuw verstaan worden met een opener, oorspronkelijker idee van zonde wat zoiets betekent als – uit de relatie raken- uit de verbinding- misschieten- je doel voorbij (zonder de loodzware bagage van zonde die door mensen over mensen is uitgestort in het verleden)?’
‘Ik geloof dat we de vrijzinnige ruimte van geloven die we met elkaar hebben kostbaar is,’ zo besloot Kruijff. ‘En die ruimte kunnen we verdiepen en uitbouwen in gemeenschap met een veelheid aan diverse stemmen. Een vrijzinnige ruimte waar we ruim mee om mogen gaan. Waar we ook theologische concepten aan de orde mogen stellen waar we verlegen mee zijn geworden. Met respect voor elkaars waardigheid en integriteit. Die ruimte zou ik verder willen verkennen de komende jaren.’
De Vrijzinnige Lezing vindt ieder jaar plaats en wil vernieuwende theologie onder de aandacht brengen. Meer informatie is te vinden op www.devrijzinnigelezing.nl.