Passie, wat is dat eigenlijk en moet je dat ook hebben? En leven zónder passie, is dat niet hopeloos saai? Is passie verplicht, zoiets als dienstplicht, leerplicht of belastingplicht? Dat zou vreemd zijn, ergens een passie voor hebben wordt als positief gezien, het tot iets verplicht zijn meestal niet.
In de afgelopen weken vroeg ik een paar mensen, in leeftijd variërend tussen de 27 en 70 jaar wat hun passie is. Hierna werden de blikken waziger en de denkrimpels dieper. Hoewel zij zeker geen grijze muizen zijn, ze hebben (vrijwilligers)werk, hobby’s en sporten, konden ze toch geen eigen voorbeeld noemen. Activiteiten als lezen, postzegels verzamelen of fitness werden te licht bevonden om een passie te mogen heten. Kennelijk is ‘een passie hebben’ een lastig begrip. Het roept associaties op als: in vuur en vlam staan, iets met hart en ziel doen, je ziel en zaligheid ergens aan verkopen, het tegenovergestelde van apathie.
Passie omschreven
Passie komt van het Latijnse woord ‘pati’ wat letterlijk lijden betekent. In die betekenis kennen we het in muziek als de Mattheus en Johannes Passion. Deze muziek vertolkt het lijden van Jezus en wordt in de periode voor Pasen vaak ten gehore gebracht. Van Dale omschrijft passie daarnaast als: hartstocht, drift; hartstochtelijke liefhebberij. De Canadese sociaalpsycholoog Vallerand voegt daar nog iets aan toe. Hij definieerde passie als een groot verlangen naar iets waar men van houdt, waarin men veel tijd en energie steekt en wat deel uitmaakt van iemands identiteit. Dat kan een activiteit zijn, een voorwerp, een persoon of een overtuiging. Passie kan echter ook gepaard gaan met tegenslag en frustratie. Daarin komt de letterlijke betekenis van het woord weer terug. Het hebben van een passie kan veel plezier opleveren, zeker als we slagen in wat we graag willen bereiken. Maar een passie kan ook een obsessie worden. Het bezig zijn met social media lijkt tegenwoordig meer op dat laatste dan op een leuk tijdverdrijf. Elke dag uren op het scherm van een mobieltje kijken is geen passie, eerder een dwanghandeling.
Passieplicht?
Wie heel veel activiteiten leuk vindt en daaruit niet iets specifieks wil of kan kiezen, zal geen passie ontwikkelen. Wie nergens warm voor loopt, ook niet. Misschien is de definitie ook wel veelomvattend: gedrevenheid + veel tijd vragend + soms frustrerend. Die combinatie maakt het niet zo gemakkelijk om een passie te hebben, of te willen hebben. De meeste mensen hebben het druk, een passie past gewoon niet in hun agenda. Is dat erg? Nee, het hebben van een passie is niet nodig om een zinvol leven te leiden. We kunnen betekenis vinden in de relaties met anderen. We kunnen genieten van een mooi boek, een leuke film, een goed gesprek. En de meeste voldoening halen we vaak uit dat wat we voor iets of iemand doen. Heel groots en meeslepend klinkt dit allemaal niet, een passie kunnen we het vast niet noemen, maar blij worden we er wel van!
Nel Verburg
Dit artikel verscheen eerder in VrijZinnig, het tijdschrift van de VVP