Dominee Jan Offringa ziet dat het in de christelijke traditie geregeld fout gaat met vergeving. ‘Slachtoffers worden gedwongen te vergeven en de dader gaat snel vrijuit.’ Offringa plaatst er vanuit zijn liberale theologie iets anders tegenover.
Jan Offringa (1957) is bekend van verschillende publicaties. Hij schreef onder meer ‘Na een gezonde geloofscrisis’ en ‘God is niet te vangen’ en werkte mee aan de bestseller ‘Liberaal christendom’. Ter gelegenheid van zijn emeritaat schreef hij het net verschenen boek ‘Frank en vrij geloven’ waarin hij verschillende kerkelijke onderwerpen op een liberale manier behandelt. Hij schrijft onder meer over Jezus, twijfelend geloven en de relatie met Israël. Maar het meest opvallende hoofdstuk gaat over vergeving. Van alle theologische begrippen als genade en zonde koos hij juist deze eruit.
‘Vergeving is misschien wel de core-bussiness van het christendom,’ vertelt Offringa. ‘En het is een actueel thema in onze huidige cancel-cultuur. In de Bijbel staan mooie verhalen over dit onderwerp, maar er worden vaak grote fouten mee gemaakt.’ Offringa kwam het tijdens pastorale gesprekken geregeld tegen. ‘Vaak ervaren mensen dat ze als christen verplicht zijn om mensen te vergeven. Als ik dat hoor, vraag ik altijd: “Heeft die ander jou om vergeving gevraagd?”’
In het hoofdstuk in het boek legt Offringa uit dat vergeving niet iets is dat moet omdat er nu eenmaal mooie verhalen in de Bijbel staan. Ook is vergeving geen eenrichtingsverkeer. ‘Communicatie is in het hele proces belangrijk. Daarbij spelen berouw en inkeer van de dader en verandering voor beiden een belangrijke rol.’
Het proces van vergeving hoeft ook niet altijd te leiden tot een oplossing. ‘Vergeving moeten we niet zien als “goedkope genade” in die zin dat we de problemen even makkelijk wegpoetsen. Vergeving hoeft niet altijd gegeven te worden en zelfs na vergeving hoeft de relatie niet hersteld te worden.’ Daarbij vult hij aan dat er ook om vergelding gevraagd mag worden. ‘Maar wel proportioneel.’ In het boek neemt hij als voorbeeld het oudtestamentische gebod van ‘oog om oog, tand om tand’. Offringa legt uit: ‘Dat betekent dus niet dat je het hele gebit van de dader mag vernielen’.
Met de traditionele verzoeningsleer – waarbij God buiten de mens om vergeeft – heeft Offringa overigens niets. ‘Daarmee zet je de mens buiten het proces van communicatie en heling, terwijl bij vergeving er juist iets moet veranderen bij de mens.’
Het boek ‘Frank en vrij geloven’ is verschenen bij uitgeverij Skandalon en verkrijgbaar bij iedere (digitale) boekhandel.
Foto: (c) André van Zwieten